noodtoestand
Een opticien verkocht na sluitingstijd een bril aan iemand die zojuist de zijne had verloren. Hij ging vrijuit: hij had - aldus de Hoge Raad (1923) - in noodtoestand terecht zijn opticiensplicht boven zijn winkelsluitingsplicht gesteld. Noodtoestand, een soort overmacht, is een rechtvaardigingsgrond.
Zie ook noodweer en noodweerexces en strafuitsluitingsgronden.
In welke kathedraal werden vroeger Franse koningen gekroond?
mensenrechten
De eeuwige, onvervreemdbare rechten van de mens op grond van zijn plaats in de natuur, die door elke overheid erkend en geëerbiedigd moeten worden. Van deze rechten is al sprake in de filosofie van de Oudheid en in de Christelijke politieke theorie van de Middeleeuwen.
De eerste moderne formulering van de rechten van de mens vinden we in het tweede Treatise of Government (1690) van John Locke. In 1776 werden ze door het Congres van de Verenigde Staten erkend als de grondbeginselen van het staatsrecht en klassiek verwoord in de Declaration of Independence ('life','liberty' en 'the pursuit of happiness').
Ook de Franse Revolutie van 1789 begon met een soortgelijke verklaring: Déclaration des droits de l'homme et du citoyen.
Op 10 december 1948 werd door de algemene vergadering van de Verenigde Naties De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aanvaard. Op grond hiervan kunnen overheden ter verantwoording worden geroepen, zoals gebeurt in internationale straftribunalen.
