Indonesië en Nederland

Op 17 augustus 1945 proclameerden Soekarno en Mohammed Hatta de onafhankelijkheid van Indonesië. Merdeka! (Vrij!) was de overal in Indonesië gehoorde en op muren gekalkte leuze. In Nederland heerste daartegen hevig emotioneel verzet. De politieke rechterzijde verenigde zich in het Comité Handhaving Rijkseenheid en hief leuzen aan als 'Daar werd wat groots verricht', 'Door de eeuwen trouw', 'Indië verloren, rampspoed geboren', 'Red hen, zij vergaan'.
In november 1946 werd in Linggadjati een principeakkoord gesloten tussen Nederland en de (eenzijdig uitgeroepen) Republiek Indonesië. Dit akkoord werd eind 1946 door het kabinet goedgekeurd, en begin 1947 ook door de Tweede Kamer, maar met een uitleg die voor Indonesië onaanvaardbaar was. Het akkoord voorzag in de oprichting van een Nederlands-Indonesische unie, waarvan de Republiek Indonesia van Soekarno deel zou uitmaken, zodat de 'rijkseenheid' zou zijn gered.
Een tweede ronde van onderhandelingen was nodig, maar leidde niet tijdig tot resultaat en Nederland begon in juli 1947 zijn eerste 'politionele actie' in december 1948 gevolgd door een tweede.
Beide acties, onder leiding van generaal Spoor, waren militair gezien succesvol, maar werden op last van de VN-Veiligheidsraad afgebroken.
Eind 1949 bereikte de republiek toch haar doel: de soevereiniteitsoverdracht vond plaats in Amsterdam.
Zie ook Van Mook, Westerling en Nieuw Guinea.